Hindu Succession Act 1956 कुटुंबात वाद न होता जमीन व मालमत्ता योग्यरित्या वाटप करण्यासाठी ‘हिंदू उत्तराधिकार कायदा 1956’ आणि प्रॉपर्टीचे हे 5 महत्त्वाचे नियम जाणून घ्या. कायदेशीर हक्क, नोंदणी, बेदखली आणि वारसा हक्काविषयी संपूर्ण माहिती.
Hindu Succession Act 1956
भारतात मालमत्तेचे वाद हे कौटुंबिक कलहाचे मुख्य कारण आहे. अनेक वेळा भाऊ-बहिणी, वडील-मुलं, किंवा इतर नातेवाईक एकमेकांवर मालकी हक्कासाठी कोर्टात जातात. परंतु काही महत्त्वाचे कायदेशीर नियम लक्षात घेतले, तर असे वाद सहज टाळता येतात.
चला तर बघूया – कोणते आहेत हे ५ महत्त्वाचे प्रॉपर्टी नियम, जे तुमच्या घरातील शांती राखण्यासाठी आणि कायदेशीर मालकी प्रस्थापित करण्यासाठी उपयोगी ठरतात.
या कायद्यानुसार, हिंदू धर्मीय व्यक्तीच्या मृत्यूनंतर त्याच्या मालमत्तेचा हक्क कोणाला मिळणार, हे ठरवले जाते.
👉सविस्तर माहितीसाठी क्लिक करा👈
🔹 काय समजावले आहे या कायद्यात?
- जर एखाद्या व्यक्तीने वसीयत (will) केलेली नसेल, तर मालमत्ता प्रथम श्रेणीतील वारसांमध्ये समान वाटप होते.
- प्रथम श्रेणीचे वारसदार: मुलगा, मुलगी, पत्नी, आई
- दुसरी श्रेणी – भाऊ, बहिण, वडील, आजी-आजोबा इ.
हे ही पाहा : शेतीच्या जमिनीवर घर बांधताय? थांबा! कायदा काय सांगतो?
नियम 2: 2005 मधील दुरुस्ती – मुलींचे समान हक्क
Hindu Succession Act 1956 पूर्वी मुलींचा वडिलोपार्जित मालमत्तेवर फारसा कायदेशीर हक्क नव्हता. पण 2005 च्या दुरुस्तीमुळे, आता मुलींचा समान हक्क आहे.
✨ मुख्य मुद्दे:
- मुलगी वडिलोपार्जित मालमत्तेची सहभागी मालक आहे.
- विवाह झाला तरी हक्क जात नाही.
- भाऊ व बहिणीत समान वाटप आवश्यक.
👉शेतकऱ्यांना दिलासा, जमिनीची हिस्सेवाटप मोजणी होणार फक्त 200 रुपयात👈
नियम 3: मालमत्ता व्यवहारासाठी नोंदणीकृत दस्तऐवज आवश्यक
Hindu Succession Act 1956 भारताच्या नोंदणी कायद्यानुसार, ₹100 पेक्षा अधिक किंमतीची स्थावर मालमत्ता (जमीन, घर) विकत घेताना नोंदणी करणे अनिवार्य आहे.
📌 फायदे:
- कायदेशीर पुरावा मिळतो
- भविष्यातील वाद टाळले जातात
- बँक लोन घेण्यासाठी आवश्यक
हे ही पाहा : आता 200 रुपयांत होणार जमिनीची हिस्सेवाटप मोजणी, राज्यातील लाखो शेतकऱ्यांना दिलासा!
नियम 4: बेदखल करणे (Disowning) – काय कायदेशीर आहे?
Hindu Succession Act 1956 जर वडील किंवा आई आपल्या मुलाला किंवा मुलीला मालमत्तेपासून बेदखल करू इच्छित असतील, तर त्याचेही काही नियम आहेत.
❗ महत्वाचे मुद्दे:
- फक्त स्वतःच्या कमाईच्या मालमत्तेतून बेदखल करू शकतात.
- वडिलोपार्जित मालमत्तेतून बेदखल करता येत नाही.
- बेदखलीसाठी लेखी पुरावा/वसीयत असणे आवश्यक.
हे ही पाहा : मुलगी, सून आणि आईचं वारसाहक्क: कायद्यानुसार कोणाचा किती हक्क आहे?
नियम 5: वडिलोपार्जित मालमत्तेवर कायमस्वरूपी हक्क
Hindu Succession Act 1956 वडिलोपार्जित मालमत्ता म्हणजे वडिलांकडून त्यांच्या वडिलांकडून मिळालेली मालमत्ता. ही मालमत्ता कोणाच्या वैयक्तिक संपत्तीमध्ये मोडत नाही.
⚖️ कायद्यानुसार:
- ही मालमत्ता पिढी दर पिढी वारसांमध्ये विभागली जाते.
- कोणीही बेदखल करण्याचा अधिकार नाही.
- सर्व वैध वारसांना समान हिस्सा मिळतो.
हे ही पाहा : मालमत्ता नोंदणी प्रक्रियेत 1 मे 2025 पासून होणार मोठे बदल! नागरिकांना कसा फायदा होणार?
Tips:
✅ वसीयत लिहा (Will) – कुटुंबात गैरसमज टाळतो
✅ मालमत्तेचा विभाजननामा (Partition deed) करा
✅ एकाच नावावर न ठेवता संयुक्त नावाने मालकी ठेवा
✅ सर्व व्यवहार कागदपत्रासहितच करा
✅ जमिनीचे 7/12 उतारे, फेरफार, व वारसनोंद वेळच्यावेळी अपडेट करा
Hindu Succession Act 1956 घरगुती वाद टाळायचे असतील तर कायदे समजून घ्या.
या 5 नियमांचे पालन केल्यास जमीन, घर, मालमत्तेबाबत होणारे वाद, कोर्टकचेर्‍या, नातेसंबंधातील ताणतणाव सहज टाळता येतील. मालमत्ता ही नात्यांपेक्षा मोठी नसते. म्हणून कायदेशीर माहिती हवीच!